‘Hnual phah nan a hman loh’ tih hi kan sawi tum ni mah se, ‘hnual phah nana kan hman’ lam hi han sawi hmasa lawk i la.
Tum dan leh beisei ang kan phâk loh vanga kan hnual zuina; rilru leh thinlung pik zeta kan awm phahna hi a tam hle a. Phû ve hlê-a inhriatna leh kan thawhrimna rahin a koh chhuah duhawm tak dawng ve ngei tura kan thlir laiin; beisei aia chhe zâwk leh hniam hret kan chang fo ṭhin.
May ni 19, 2023-ah pawl 12 (HSSLC) result a chhuak a. Ka fapa result-ah beisei dan leh tum lâwk, kei chang ni loin; laichîn hnaivai te chuan kan nei a!. Nimahsela, kan beisei aia hniam hret, First Division-ah a pass a. A result kan hriat tirh té chuan awm dan insiamrem hman pawh a ni bik chiah lo. Ka zêp lem lo a!
Physics, Chemistry leh Computer Science-ah te chuan a ti ṭha hle si a. Mathematics-in a pawt hniam tih ka hmu a. Distinction ni ve mai tur a mark-in a phâk lohna chu a beitham hlê tih ka hria a, ‘engemaw vang chauha distinction ni ta lo mai’ a ni tih ka hrethiam ta a!.
MLA, MP inthlanah te chuan pahnihnain awmzia a nei lo, an tih ang kha a ni ve lo tih ka hre bawk a. A nihna tura kan beisei ang a nih tâk chiah lohna chu ka hre lian duh ta hauh lo. Hnufual fâl a nih loh zia te pawh ka ka ngaihtuah a. Rilru hahdam tak ka putsak thei ta a ni. Amah pawh ṭha takin ka hnêm a, KFC ka lo show ang che, te ka ti ta thuai a!.
Mizoram sorkara Officer chhuanawm leh hna lian tak tak chelhtu te hi a ṭhen chu an kal tluang hlê a ni thei, Engineer leh Doctor te pawh mi nun tluang leh zirnaah pawh hmui ngîl fê fê an ni nawk ang. Chutih rual chuan an hring nun kawng zawhah tum ang leh duh dan diak diak ni bik lo hi a tam zawk daih an nih a rinawm.
Politician te zingah pawh, Pu Lal Thanhawla hi Chief Minister a ni nghal bik mai hleinem! Nimahsela, tunah chuan Mizoram Chief Minister ni rei thei ber, ṭum nga (5) CM ni thei hial a ni. Pu Zoramthanga pawh Chief Minister a ni mai bik lo a, mahse, CM term 3-na hmang zo thei tur leh MLA term 7 ni thei hial a ni. MLA aṭanga tlin leh tlâk nena kal kawp chho ve naw naw, Chief Minister dinhmun zahawm tak han chelh leh thei an ni. Pu Lalduhoma pawh, MLA a chuh/din zin tawh zia te kan hria. A tlak zin tawh zia te, tunah chuan MLA term thumna a chelh ve mek a ni.
‘Ka tling thei lo emai, ka chak ve thei lo emai’ tiin, Politics hi lo chawlhsan ta ringawt ni se la, kan politician pathum te khian an nih tur ang an nih loh tur zia chu(h) khawi emaw laiah sumdawnna te siamin, a nih loh vêk leh an nupui te vawk vulh súm an teh vel ve mai mai tawh awm a sin!. Mahse, an hlawhchhamna te chu hnual phah nan an hman loh miau avanga tun dinhmun hi thleng thei an ni.
Ngaihzâwng neih thu-ah te pawh hian ‘duh deuh te’n min bansan’ a ni thei a. Duh ang zâwng kan hmu remchâng lo pawh a ni thei. Chumi avanga nupui pasal neih loh tum ngawt chu a kawngkal hauh si lo. Hmel leh pianziaah kan lungdum zân loh te pawh; Missionary rilru pu-a nupui pasala inneih mai te hi a la ṭha zawk tal a. A fuh duh zâwk bawk.
UPSC, MPSC, MSSSB leh Departmental Exam a ni emaw, Sorkar hna dang laknaah pawh a vawi khatnaah kan tling lo palh thei, MCS Exam-ah pawh vawi hnih vawi thumnaa tling ta chauh an tam mai! An tlin mai loh vangin hnual phah nan hmang se, khaw dang hawisan ni se, an tun dinhmun hi an thleng dawn em ni ang?
Pa pakhat, Ruling Party Unit President pawhin, a hna dil chu a hmu remchang thei si lo a. “Dîl tawh ma lêk ang…” a ti ngawt a ni awm e. A thla lehpek lawkah Unit dang te’n a hna (contract) dil chu an rawn hmu ta mai si a!. Engnge a awmzia? tiin a va zawt a, anni chuan a dil lai pawh khan an lo dil hlawhchham ve tho a, an dil nawn hnua hmu ta mai an nih thu an lo hrilh a ni awm a!. Thák lo pui lu hiah nuah nuah bâk chu tih tur a vâng duh ve fû ang le!
Sorkar, Secretariat/Directorate inawpna kawngah pawh hian kaisanna; mahni ‘promotion’ khêl mar reng ang chi, level sang zawk, designation plate thar vuah châk zat-a zá, chutiang hri chu a lêng nasa ṭhin hle a!. Political party-ah pawh chu tho chu, senior zâwk nih inchuhna a nasa ṭhin. NGO ah pawh chutiang chu a lêm chuang reng reng lo!. Kohhran pawh kan ziaawm vak chuang lo. Langsar vak si lovin, rawngbawltu pangngai deuh aṭangin a chungnung zawk leh Tual Upa aṭanga Ordained Upa nih khelh rûk dan te hi chu a inzep tel vek awm a sin!.
Hengah te hian kan chanvo pangngai tura lo kal sa ni lo, thianghlim leh dik taka kan beih leh thawh chhuah ngai ang chi; rim tak leh tha tam tak sên ngaihna chi-ah te pawh mi te hi an hlawhtling nghal vek bik lo va. Chutiang hunah chuan hnual phah nan te, tih tauh nan te, a tlánchhiatsan zâwnga ṭan la ṭhin apiangte vanduaina ram a ni tih leh, a insiam ṭha zâwnga ke pen tum tlatte vanneihna khawvelah kan cheng a ni tih theihnghilh loh a pawimawh a.
Hnual awl lutuk, thawh harh tumna nei lo, a dam zâwng leh a hlimawm zâwnga ngaihtuahna herdik tum lo te tan chuan he khawvel hi a pik tulh tulh dawn tih hriat a ṭul a. Chumi piahah chuan rilru thar pu thiam mi te khawsak nawmna chu a lo inṭan dawn chauh a ni.
