Tunlai hian Mizoram hmun thenkhatah Sazu a puang nasa hle nia sawi a ni a. Hnahthial Distric Bualpui ‘V’ khawtlang chuan kumin -ah an lova buh te sazu in a ei chhiat sak nasat avangin buh lak tur an nei mumal dawn lo tih an sawi.
Bualpui ‘V’-ah hian chhungkua 120 an awm a, Lo nia eizawng hi chhungkaw 100 chuang vel an ni a, kumin an thlawh hmaah hian a vaiin buh tin zathum sawm nga vel an ching a, tun dinhmun-ah buh te hi sazu hian a vui hmasa apiang a seh chhum sak zel avangin seng tur an nei mumal dawn lo tih R. Lalhmangaihzuala, VCP chuan a sawi. Tuna buh hmun hring la awm te pawh hi vui an ei chhe vek tawh a, hmun thenkhat laiah phei chuan buh pawl ang mai hian buh kung a tlu nasa tih a sawi bawk. Hetih lai hian Hnahthial Agriculture Department lam an hriattir tawh thu leh sazu hraina tur, tur pawh Agriculture department lam hian an ngaihtuah sak dawn tih a sawi.
VCP chuan tunah hian sazu te hian buh deuh chauh an la khawih avangin thlai hmarchha leh a dang erawh a la him tih a sawi a, buh ei tur an neih loh hunah chuan hengte pawh hi a him a beisei lo tih kan palai a hrilh bawk.
Agriculture Director James Lalsiamliana chuan, Mizoram district tinah sazu hian thlawhhma a buh an tichhe nasa hle a. Hriat theih chinah Mamit district-a West Phaileng RD block hnuai a khaw parukte thlawhhma chu sazu puang hian a tichhe nasa a. Tuirum khua a chhungkaw 7-te thlawhhma hectare 2 a zauva buh an chín phei chu sazu hian a seh zo vek a, buh thar tur an nei lo anga ngaih a ni. Khaw dang – Damparengpui, Khawhnai, Saithah, Lallen leh Kawnmawi khuaahte chuan sazu hian a seh zawhsak vek lova. Kawnmawi khuaah hian buhvui bakah vaimim a seh chhe hle bawk a ni. Agriculture director sawi dan chuan West Phaileng RD block hnuai a khaw parukah hian chhungkaw 297 thlawhhma a buh a tichhe nasa hle a, an thlawhhma hi hectare 95 point 6 vela zau a ni.
Damparengpui khua-ah hian sazu puang hian loneitu chhungkaw 150 zet-te thlawhhma a khawih a, an thlawhhma zau zawng hi hectare 52 vel lai a zau a ni.
Hetihlai hian Lunglei district a Mualthuam North khua-ah chhungkaw pakhat buh thar tur chu sazu-in an eizo vek niin thu dawn a ni a. Aizawl khawpui hnaiha awm Lengpui khua a loneitute pawhin an khaw loneitute thlawhhma chu sazu-in a tihchhiat nasat thu leh sava (vaki leh pít) pawh an nghal lutuk niin an sawi a ni.
Agriculture director chuan an department thawktute’n loneitute hnenah ‘sazu tur’ hman dan an zirtir mek thu a sawi a. Hetihlai hian thlawhhma thlo fai thate aiin thlo hneh lo deuh, vau leh an thlawhhma inkar thlo fai tha lo deuhte lo chu sazu-in a seh nasa zual ni a report an dawn thu a sawi a. Department chuan theihtawpin sazu-in buh a tihchhiat venna atan theihtawp a chhuah reng thu a sawi a ni.
James Lalsiamliana chuan sazu hi a puang nasa tih hmun engemawzat atanga report an dawn thu a sawi a. Chutih rualin chik taka zirchian a la nih loh avangin buhvui tichhetu hi sazu vek a nih leh nih loh bakah sava a nih ve theih thu a sawi a. Sazu puan chiam chhan hi Rawnal tâm mêk vang nge, kum 2025 a Rawthing a tam dawn vang tih chu zirchianna a la awm lo niin a sawi bawk. ‘Thingtam’ thlen hnuhnun ber chu kum 1977 a nih avang leh kum 48 dana rawthing a tam avangin kum 2025 khian Thingtam hi thleng leh ngei tura hrilhlawk a ni.
Champhai District pawh hmun thenkhatah sazu an nghalin, buh thar tur an seh chhe tan niin thu dawn a ni. Tualcheng VCP hnen atanga thu dawn danin an khua leh Selam inkar Dim Phai-a leilet buh te chu Sazu in an seh chhia a, loneitute chuan tur hmangin sazute hi an hrai a. An khaw rama thingtlang lo leh leilet buhte chu Sazu hian nasa vak lovin an tichhia tih hriat a ni a, buh venna atan Sazu tur an chah / an hmang chho mek niin a sawi.
Hetihlai hian Champhai leilet zawl leh Khawchhak Tuipui kama Vawngzawl leilet hmun thenkhatah Sazu sulhnu hmuh a ni a, District Agriculture Office atangin Sazu tur mimal hnenah an sem chhuak nual tawh tih Agriculture Department a thawktute chuan an sawi a. sazu hi chuti takin an la che na lo niin hnathawktute chuan an sawi a ni.
Tunhma atangin Thangnang puang, thenkhatin Thangnang kai an tih hi Mizoram hmun thenkhatah a awm deuh reng tawh a. Hei hi chhiatna, a bîkin tampui mitthi lo thleng tur hriattir lawkna anga ngaih a nih avangin Rawnal tâm mêk vang nge Rawthing tâm tur vang tih zir chian mek a nih thu kan thu dawnna chuan a sawi bawk.