Centre for Environment and Social Justice (CESJ), Mizoram chuan, “Saichal khua ten Tui an harsatna chhan hi NHIDCL ten ram leilung fate min zah loh vang a ni,” tiin, “NH-102B (Saitual-Khawkawn) kawng laih vanga Saichal khaw tui lakna tihchhiat a nih vangin, February thla atang khan Saichal khua chuan tui harsatna rapthlak tak an tawk a. Thla 4 chhung khan tui vawi 2 chauh sem a ni a, May thla chawhnu lamah NHIDCL lamin in khat tan tui litre 1000 in an sem a, an la sem chhuak lo a, an tui sem chu vawkbual tui anga nu, anmahni ngei pawhin ei atana an duh loh a ni. Tui tel loa nikhat pawh a awm theih loh avangin mi rethei, tui leina nei lote pawhin ‘a ba in’ tui trip an lei a ngai a. Tui harsatna hi khaw VC leh Watsan ang pawhin theihtawp an chhuah chungin khaw mipui chawm khawp a awm thei ngang lo a, khawtual mi, a bikin mirethei lam tawrhnain a vawrtawp a thleng ta a ni,” an ti.
“Hetiang a nih avangin khawtual mithahnemngaite mangangin Environment and Social Justice (CESJ) ah lehkha an rawn theh lut a. Chu mi bawhzuiin Dt. 25/5/2024 CESJ hruaitute mi 4 te Saichal khuaah kan kal a. VC, Watsan leh NHIDCL hnuaia contractor leh All NGO te nen inkawmin Saichal khaw tui harsatna sutkian dan tur kan ngaihtuahpui a. Telephone in NHIDCL hotu lian leh PHED hotu lamte pawh biak an ni,” tiin
A hnuaia mi ang hian thu dah an nei a ni:
1. PHED E-in-C ah kan thlen zui:
NHIDCL in Saichal tui lakna an tihchhiat siam that lehna tur hian, Rs. 100 lakhs vel ruahman a ni a, tui kawng siam chu PHED lamin an thawk ang tia inremna awm tawh chu, tun thlenga tihfel a la nih loh avangin vawiin 27.05. 2024 (Monday) hian E-in-C, PHED hnenah CESJ leh NHIDCL te nen kan sawiho a, E-in-C chuan Saichal khawtlang harsatna an hriat thu leh arang thei ang bera harsatna sutkian a nih theih nan Saichal bialtu EE pawh a ko a, an chinfel sak thuai kan beisei a ni.
2. Tui sem a ni:
CESJ chuan NHIDCL hnuaia contractor te hnenah Saichal khaw tui lakna pipe line siamthat a nih hma zawng, a mamawhtu apiang hnenah nitin tui thianghlim in tlak tanker-a sem turin kan ti a. Kan phut angin Ni 26/05/2024 (chawlhni) zing atangin tui sem tur hi khawchhungah an phur lut a ni.
3. Bialtu MLA kan dem:
CESJ chuan Saichal khawtlangin an tui harsatna an bialtu MLA, minister ni bawk hnena an lo thlen ṭuma a chhan dan pawi kan ti hle a. MLA chuan NHIDCL leh PHED inremna awmsa anga kal a ngaih thuin a chhang a ni. Bialtu MLA hian nikhat pawh tui nghei hreawm rapthlakzia a hre lo ni ngeiin a lang. A hrelo a nih pawhin a bial chhuga mihringte tawrhna avangin a ngaihsak tur a ni. Ram hruaitu, tupawhin Mizoram chhunga contract hnathawktute hian Mizoram an hmangaih vanga thawk an ni lo a, anmahni hlawkna tura thawk an nih vangin ram leilung fate leh environment an dimdawi lo tih hriaa, an hnathawh vil hi an hna a ni. Saichal bialtu MLA pawh hian NHIDCL hnena khawtual mite drinking water pe tura hrilh hriat chu a tih turah kan ngai a ni.
4. Khawtual mi ten kan hriat ngei ngei tur:
Mizoram khaw tin hian hmasawnna kan duh a, chutih rual chuan mahni ram leilung leh a hausakna humhalh ngam lo khua kan ni tur a ni lo. Hmasawnna hna eng pawh thawh a nih dawn hian, Detail Project Report (DPR) ah environment leh khawtual mite himna tibuai lo tura hnathawh a nih tur chungchang a inziak vek a. Hmasawnna hnathawh hian khaw mipuite harsatna a siam tur a ni lo a, harsatna a thlen siam loh nan state sawrkar leh thawktu company ten harsatna an tawh loh nana ruahmanna (mitigation plan) an siam ngei ngei tur a ni. Khawtual mite’n hengte hi a tawka fang tal hriat ve tum tur a ni a.
5. Khawtual mi ten hmasawnna hnathawh vanga harsatna in-tawh chuan, BDO te DC te hnenah ziaka complaint theh luh thin tur a ni.
Tin, kawng laihna leivung paih duhdah avanga lui leh ramngawin a tawrh dawn chuan an hnathawh pawh tih tawp sak ngam tur a ni a, peaceful protest te neih tur a ni a, peaceful protest video leh thuneitute hnena lehkha pawimawh theh luhte file-ah dah that zel tur a ni bawk.